Mycie i czyszczenie paneli fotowoltaicznych – jak o nie dbać?

Instalacja fotowoltaiczna to system zewnętrzny, który jest narażony nie tylko na warunki atmosferyczne, ale również na różnego rodzaju zanieczyszczenia powietrza jak pył, kurz, spaliny samochodowe itp. Opady deszczu, choć wiążą się z zachmurzeniem mogą mieć również pozytywny wpływ na instalację fotowoltaiczną, ponieważ częściowo oczyszczają panele z nagromadzonych zabrudzeń. Częściowo, ponieważ niezależnie od tego co możemy przeczytać w Internecie sam deszcz nie zapewni nam pełnej czystości modułów fotowoltaicznych. Jednak ze względu na ich usytuowanie (najczęściej) na dachu, możliwości czyszczenia instalacji są ograniczone. Przyjmuje się, że samoistne oczyszczenie powinno przynosić efekty. Nie zawsze to jednak wystarczy – w przypadku bardziej uciążliwych zabrudzeń lub długich okresów bez opadów zaleca się wykonywanie dokładniejszego czyszczenia instalacji. Aby system przynosił wymierne korzyści należy unikać długotrwałych mocnych zabrudzeń, które oprócz spadków w produkcji mogą również powodować powstawanie hotspotów.

Pod pojęciem konserwacja paneli fotowoltaicznych kryje się nie tylko mycie paneli fotowoltaicznych, ale również regularne sprawdzanie stanu technicznego i wykonanie pomiarów kontrolnych. W końcu konserwacja oznacza zabiegi mające na celu utrzymanie czegoś w dobrym stanie. Co do zasady system fotowoltaiczny traktowany jest jak wszystkie domowe instalacje fotowoltaiczne, dla których ustawowo przewiduje się obowiązkowe przeglądy co 5 lat. Niestety nie ma jasno określonych wytycznych co taki okresowy przegląd instalacji fotowoltaicznej powinien obejmować. Jest to na pewno zależne od tego jak skomplikowany jest nasz system i z jakich składa się urządzeń.

Jedną z najprostszych czynności jaką wykonuje się w trakcie prac serwisowych to wizualna kontrola stanu instalacji fotowoltaicznej. Jest to ułatwione w przypadku instalacji gruntowych, natomiast wszelkie działania dotyczące modułów zamontowanych na dachu powinny zostać wykonane przez profesjonalnego serwisanta, który wykona prace trzymając się zasad i wymogów BHP. Taki przegląd pozwoli nam na wykrycie ewentualnych pęknięć i wad, sprawdzenie czy występują obluzowania w konstrukcji montażowej oraz ocenienie czy występuje korozja.

Konieczne jest sprawdzenie połączeń AC/DC, skontrolowanie zabezpieczeń instalacji oraz wykonanie pomiarów: sprawdzenie polaryzacji, pomiar ciągłości przewodów, pomiar rezystancji izolacji przewodów strony AC i DC, pomiar rezystancji uziemienia, pomiar impedancji pętli zwarcia i ocena skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, pomiar napięć i prądów łańcuchów modułów.

Ostatnią, choć równie istotną sprawą jest wykonanie badania z wykorzystaniem kamery termowizyjnej. Taki sprzęt pozwoli nam na wykrycie tzw. “gorących punktów”, inaczej “hot spot”.

Jak już wspomnieliśmy deszcz nie zapewni nam oczekiwanych efektów w kwestii usuwania zabrudzeń z modułów. Duże nagromadzenie kurzu, ptasie odchody czy inne uciążliwe zabrudzenia wynikające między innymi z sąsiedztwa z fabrykami, gospodarstwami rolnymi, polami, autostradami itp. wymagają odpowiednich działań.

Instalacja powinna być czyszczona przy użyciu profesjonalnego sprzętu, który nie uszkodzi modułów. Najbezpieczniejszym sposobem będzie użycie specjalnie zaprojektowanych zestawów, których technologia jest przystosowana do czyszczenia instalacji fotowoltaicznej.

Taki zestaw powinien składać się ze szczotek obrotowych z miękkim włosiem, które nie porysują modułu. Szczotki napędzane są przez wodę z urządzenia wysokociśnieniowego, które podaje wodę pod niskim ciśnieniem – dbając tym samym o to by nie doszło do uszkodzenia silikonowych uszczelnień między szybą, a ramą modułu. Z racji utrudnionego dostępu do pola modułów najczęściej potrzebna jest również teleskopowa lanca, która pozwoli nam dostać się ze szczotką nawet to wysoko położonych paneli.

Przede wszystkim należy pamiętać o zastosowaniu miękkiej wody o niskim stężeniu minerałów i nie korzystaniu z detergentów (kategorycznie zabrania się stosowania detergentów kwaśnych i alkalicznych). Jeśli nie będziemy trzymać się tych podstawowych zasad musimy liczyć się z tym, że narazimy naszą instalację na powstanie zacieków i smug.

Dobrym pomysłem jest wykorzystanie deszczówki do mycia instalacji fotowoltaicznej. Jest to naturalne źródło miękkiej wody. Mycie modułów najlepiej zaplanować w godzinach porannych, kiedy moduły nie są jeszcze nagrzane. Należy również pamiętać, że podczas wykonywania prac nie powinniśmy chodzić po modułach. Możemy w ten sposób narazić nasze panele na powstanie mikropęknięć, które prowadzą do wcześniej wspomnianych hot spotów.

Nie musimy chyba wspominać o zachowaniu bezpieczeństwa osoby wykonującej pracę, dlatego w przypadku trudno dostępnych instalacji fotowoltaicznych najlepszym pomysłem będzie zlecić mycie wykwalifikowanej firmie. Pamiętajmy, że decydując się na własnoręczne czyszczenie modułów fotowoltaicznych będziemy mieć styczność z urządzeniami elektrycznymi pod napięciem. Zachowajmy ostrożność!

Skoro zalecamy usuwanie zabrudzeń z modułów fotowoltaicznych to co ze śniegiem? W tym przypadku sprawa wygląda nieco inaczej. Z reguły należy poczekać aż śnieg sam zacznie topnieć i tym samym zsuwać się z modułów. Zimą, mimo znacznie niższego promieniowania słonecznego instalacja nadal pracuje i produkuje energię elektryczną, a moduły się nagrzewają. W sytuacji gdy nasze moduły są zainstalowane na dachu płaskim, pod małym kątem nachylenia i mamy bardzo łatwy dostęp do generatora PV możemy oczywiście moduły odśnieżyć. Należy zachować szczególną ostrożność i usunąć śnieg delikatną zmiotką lub szmatką. Co istotne usuwamy tylko śnieg, który jest sypki i łatwy do usunięcia. Nie wolno usuwać twardego, zamarzniętego śniegu! Zabronione jest również polewanie modułów ciepłą wodą w celu roztopienia śniegu, ponieważ narażamy instalację na poważne uszkodzenia.

Jako podsumowanie tematu chcielibyśmy zauważyć, że przeprowadzone dotychczas badania wskazują na potrzebę mycia instalacji fotowoltaicznych. Bez regularnych zabiegów konserwacyjnych, tj. mycie modułów i przeglądy techniczne narażamy inwestycję na spadek uzysków oraz powstawanie poważnych uszkodzeń. Czyszczenie modułów fotowoltaicznych możemy (i polecamy!) zlecić wykwalifikowanej firmie specjalizującej się w tych pracach. Koszt takiej usługi jest zależny od kilku składowych, takich jak wielkość instalacji, usytuowanie modułów fotowoltaicznych, poziomu zabrudzeń. Szacuje się, że w Polsce średni koszt waha się w przedziale 5-25 zł / m2.